ALGEMEEN

De bruine rat komt voor in allerlei soorten leefgebieden, daar waar het vochtig en warm is en voedsel aanwezig is. Het is een echte cultuurvolger en leeft bij boerderijen, woningen, pakhuizen, fabrieken, in riolen en op vuilstortplaatsen. In waterrijke gebieden komt de bruine rat ook voor, zoals in rietvelden en in watergangen langs agrarisch bouwland. De bruine rat is voornamelijk ’s nachts actief, vooral direct na de avondschemering en voor de ochtendschemering en trekt in het najaar vaak naar en in bebouwing. In gebouwen maken de ratten nesten in holle ruimtes, zoals onder vloeren en tussen muren. Ze maken nesten in een holenstelsel in oevers, tussen stenen en aan de voet van bomen. Een vrouwtje heeft drie tot vijf keer per jaar een nest van gemiddeld zeven jongen. De jongen zijn naar drie-vier maanden geslachtsrijp. De dieren worden gemiddeld één jaar en maximaal vier jaar oud. Ze eten alles, maar leven voornamelijk van zetmeel- en eiwitrijk voedsel als granen, zaden, dierlijke materialen (insectenlarven, slakken, mosselen, kikkers, jonge zoogdieren, eieren, aas) en afval. Gewassen worden ook gegeten, zoals aardappelen, graan, maïs en bieten.

WAAROM BEHEER NODIG IS

Bruine ratten kunnen ziekteverwekkers bij zich dragen die tot gezondheidsrisico’s voor mens en dier leiden. Ze kunnen virussen en bacteriën verspreiden zoals het Seoulvirus, het Hantavirus, de Leptospirabacterie, en de ernstige ziekte van Weil veroorzaken. Ratten dragen mogelijk bij aan de verspreiding van de vogelgriep (Aviaire Influenza) naar pluimvee als zij bijvoorbeeld in aanraking zijn gekomen met besmette watervogels of water en daarna veevoer vreten en het besmetten. Ratten vormen een bedreiging voor de volksgezondheid. Bruine ratten kunnen door vraat in agrarisch en stedelijk gebied schade aan pluimvee, gewassen, veevoer en gebouwen (o.a. hout, isolatie en kabels) veroorzaken. De aanwezigheid van ratten in het veld wordt geassocieerd met de afname van amfibieën, reptielen en vogelsoorten.

WANNEER PREVENTIE NIET HELPT

Op plekken waar de bruine rat niet gewenst is, worden deze diersoort gedood met chemische bestrijdingsmiddelen. Deze middelen komen in de voedselketen terecht en doden ongewenst indirect de natuurlijke vijanden als uilen, marterachtigen en katten. Het gebruik van rodenticiden is aan banden gelegd, waardoor de overlast van deze knaagdieren toeneemt. De provincie heeft in maart 2021 de FBE ontheffing verleend om met het luchtdrukgeweer de bruine rat te kunnen doden op erven en binnen gebouwen, zowel binnen als buiten de bebouwde kom. Jachtaktehouders kunnen via het Faunaschaderegistratiesysteem een machtiging aanvragen, professionele bestrijders die de cursus ‘Rattenpreventie en - bestrijding met warmtebeeldcamera en persdrukgeweer op basis van IPM’ van het Kennis-en Adviescentrum Dierplagen hebben gevolgd kunnen een machtiging bij de FBE aanvragen. Zie voor meer informatie de ontheffing onder ‘publicaties’. 

HET WETEN WAARD

• Iedere bruine rattenfamilie kent een pionier die als eerste het hol verlaat en de omgeving verkent. Pas later komen de andere ratten uit het hol. 
• Veranderingen in de omgeving heeft de bruine rat direct door en daarom is het ook zeer moeilijk hem in vallen te vangen.
• De bruine rat is vanuit de Wet natuurbescherming een onbeschermde diersoort en mag worden gedood.
• De bruine rat is van oorsprong een exoot die langgeleden via schepen van Azië naar Europa zijn gebracht.

MEER WETEN

- over het leven en de sporen die bruine ratten achterlaten: zoogdiervereniging/bruine rat

- over het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen: KAD