OOSTVAARDERSPLASSEN

Beheer van edelherten in de Oostvaardersplassen 

De Oostvaardersplassen (hierna OVP) maakt samen met de Markerwadden, Lepelaarsplassen en Markermeer deel uit van het nationaal park Nieuw Land in de provincie Flevoland. Dit natuurgebied geniet speciale bescherming in het kader van de Europese vogelrichtlijn en is een aangewezen Natura 2000-gebied. 

De OVP is een gevarieerd natuurgebied van ca. 6.000 ha en bestaat uit graslanden, moerassen, rietvlaktes, waterplassen en bossen. Er leven 31 vogelsoorten en vele zoogdieren zoals vossen, hazen, reeën en vleermuizen. 

In het verleden zijn grote herbivoren geïntroduceerd vanuit de gedachte dat een natuurlijk landschap met inheemse fauna van grote wilde herbivoren een halfopen landschap is, waar graslanden van nature deel van uitmaken. Deze graslanden zijn van belang als onderdeel van het leefgebied van vooral watervogels zoals zwanen, ganzen en eenden. De heckrunderen, edelherten en konikpaarden houden elk op hun eigen manier een deel van het gebied open en daarmee beschikbaar voor de watervogels.

In 1992 werden edelherten in het Natura 2000-gebied geïntroduceerd om de natuurlijke ontwikkeling van verbossing tegen te gaan. De aantallen edelherten namen tot 2012 toe waardoor struwelen en ruigtes verdwenen wat een negatieve invloed had op de biodiversiteit. Sindsdien varieert de populatieontwikkeling van de edelherten per jaar afhankelijk van o.a. het weer, de productiviteit van het grasland en de strengheid van de winter. In de strenge winter van 2017-2018 stierven veel edelherten als gevolg van voedseltekort in combinatie met de weersomstandigheden. In de winter van 2018-2019 is een actieve aantalsreductie ingezet.  

Met de huidige omvang van de populatie edelherten kunnen de Natura 2000-doelstellingen niet worden gewaarborgd. In het nieuwe beleid zijn de maximale aantallen grazers afgestemd op de gewenste ontwikkeling van landschap en biodiversiteit. Dat betekent dat de aantallen dieren op peil worden gehouden door verplaatsen naar andere gebieden, of – als het niet anders kan – door afschot. De gewenste aantallen zijn berekend op 500 edelherten en 600 heckrunderen en konikpaarden tezamen, zie ook de infografic van Staatsbosbeheer. 

Een kort geding legde het afschot in februari 2020 stil. Een bestuursrechter zette een streep door de opdracht van de provincie aan Staatsbosbeheer om het aantal edelherten terug te brengen van 1.500 naar 490. In september 2020 heeft Raad van State de provincie en Staatsbosbeheer in het gelijk gesteld en daarmee de uitspraak van de bestuursrechter vernietigd. Staatbosbeheer zal niet eerder dan na de bronst aanvangen met afschot. 

FBE Flevoland heeft als addendum op het Faunabeheerplan 2019-2023 de ‘Aanvulling faunabeheerplan provincie Flevoland 2019-2023 hoofdstuk 10.5 Edelherten’ geschreven en is door de provincie goedgekeurd. De FBE beschikt sinds 1-1-2020 over een ontheffing voor het beheren van edelherten in de Oostvaardersplassen. De provincie heeft (faunabeheerders van) Staatsbosbeheer aangewezen voor het plegen van afschot. De ontheffing is tot op heden niet ingezet.