X

MONITORING: EEN KWESTIE VAN EEN LANGE ADEM
20 April 2023

MONITORING: EEN KWESTIE VAN EEN LANGE ADEM

We schrijven het jaar 2000: groot vuurwerk luidt het nieuwe millennium in, zonder problemen door de gevreesde millenniumbug en in Den Haag wordt hard gewerkt aan de integratie van de bestaande wetgeving met betrekking tot het behoud en de bescherming van diersoorten in de vorm van de Flora- en faunawet. Als gevolg van veranderende maatschappelijke en politieke opvattingen over de omgang met dieren krijgt het begrip intrinsieke waarde van flora en fauna nader vorm. Ook planten en dieren die geen direct nut opleveren voor de mens zijn van onvervangbare waarde en benutting als uitgangspunt van menselijk handelen wordt gewijzigd in een ‘nee, tenzij’ principe. 

23 jaar geleden was het ook voor het eerst dat René Schuurmans als vrijwilliger van Staatsbosbeheer de monitoring van ganzen en andere watervogels langs de oevers van de Lek/Nederrijn gecoördineerd en gestructureerd opzette en ging verzorgen. Vele, vele uren heeft René doorgebracht op de dijk turend naar de vogels die zich in de uiterwaarden omklemd tussen weerszijden van de winterdijk ophielden, zijn ronde makend tussen Amerongen en Vreeswijk en terug via de dijk aan de overzijde. Minutieus werden op deze wijze per 2 weken de ganzen en overige watervogels in dit gebied door hem geïnventariseerd. Hierdoor een schat aan informatie opbouwend over het terreingebruik en het aantalsverloop gedurende de seizoenen door deze vogels.
Dat onze wegen elkaar kruisten en René de samenwerking met zowel de Wildbeheereenheid Kromme Rijn als de Faunabeheereenheid opzocht was welhaast onvermijdelijk. Dat dit een samenwerking van maar liefst meer dan 20 jaar opleverde: bijzonder!

Vanwege zijn grote kennis van het inventariseren van watervogels is René door de Faunabeheereenheid Utrecht in 2010 gevraagd mee te helpen bij het opstellen van een provinciaal telprotocol voor het monitoren van zomerganzen.  Al snel bleek landelijk grote interesse voor dit initiatief, wat uiteindelijk in 2012 heeft geleid tot het opstellen én vaststellen van een landelijk protocol zomertelling ganzen. Een proces dat niet geheel zonder slag of stoot is verlopen maar wel tot een goed einde kon worden gebracht door René die inmiddels door de bij dit proces betrokken landelijke partijen als onafhankelijk voorzitter was benoemd.

Als gevolg van de stelselmatig uitgevoerde tellingen in het uiterwaardengebied van de Lek/Nederrijn en de constatering dat vanaf 2003 er sprake was van een duidelijke toename van het aantal ganzen in dit gebied heeft René in 2006 mede aan de lat gestaan bij de introductie van het vangen van wilde ganzen tijdens de rui; een maatregel die voorheen feitelijk alleen in Nederland werd toegepast bij het bestrijden van overlast van (half) tamme ganzen in vijvers en stadsparken. 

In 2016 heeft René daarenboven op verzoek van de Faunabeheereenheid in de gehele provincie Utrecht de ruilocaties van wilde ganzen in kaart gebracht ten behoeve van nadien uit te voeren vangacties. Op die manier konden provinciebreed de belangrijkste ruilocaties worden vastgesteld. Het inventarisatie-onderzoek kreeg een vervolg in 2017 waar met name de ganzenoverlast in Eemland in relatie met het agrarisch beheer (bemestingsregime en maaibeheer) werd onderzocht.

Nu na 23 jaar actieve inzet als vrijwilliger, ecoloog en faunadeskundige en het bereiken van een leeftijd waarbij de jeugdige souplesse niet altijd meer even vanzelfsprekend is draagt René het stokje over. Maar niet zonder een laatste woord en een overdenking: ‘Wil je de fauna monitoren dan moet je vroeg je bed uit en word je soms nat als gevolg van de weersomstandigheden. De natuur laat zich niet leiden door jouw ongemak.’ ‘Een zorgvuldige monitoring gaat bovendien gepaard met een lange adem; trends zijn immers pas goed waarneembaar als je minimaal 5 – 10 jaar aan data hebt verzameld.’ 
En met een knipoog naar aanleiding van een vraag welke beleidsmatige oplossing hij ziet als oplossing voor het ganzenprobleem: ‘Soms geeft het gooien van een steen in een plas water meer effect dan een beleidsmaker vragen om een oplossing voor een complex probleem; in een plas water zie je tenminste rimpels…’

Jeroen Nuissl, 20 april 2023
 

20230420_132431(500x...